Opinie głoszone z małego ekranu cieszą się na ogół wielką wiarygodnością, a zdanie wyrażone za jej pośrednictwem, zyskuje certyfikat autorytetu, bez względu na jego wartość . Telewizja w pewien sposób narzuca widzom określoną wizję świata i panujących w nim wartości. Szklany ekran stał się źródłem, z którego ludzie czerpią informację, jak powinni się zachowywać i co mają myśleć na dany temat.
Telewizyjny obraz sprzyja kształtowaniu się postaw uległych wobec propagandy, makiawelizmu i powszechnej zgody na manipulowanie sobą .
Postawę uległości wobec propagandy możemy zaobserwować przez bezkrytyczne i naiwne obieranie treści oferowanych przez media. Pozwala to na skuteczne manipulowanie, które charakteryzuje się uległością wobec świat mediów. Manipulacja odnosi się zarówno do sfery politycznej, jak i ideologicznej, która uzewnętrznia się przez przekonanie, że proces ten ułatwia człowiekowi życie, gwarantując mu "święty spokój" i pozory bezpieczeństwa .
Natomiast postawa makiawelizmu traktuje drugiego człowieka instrumentalnie, traktując go jako środek, który niezbędny jest do realizacji jakiegoś celu. Osoby, które są opanowane przez ten proces charakteryzują się brakiem empatii i dużą potrzebą realizacji własnego sukcesu .
Świat telewizyjnych ideologii pogrążony jest w chaosie, który kierowany jest przez jeden zasadniczy czynnik - oglądalność. Telewizja stała się dziś produktem, który musi się dobrze sprzedawać za każdą cenę. Filmy i programy, które przesiąknięte są do szpiku kości brutalnością cieszą oko masy widzów. Do tego dochodzą wszelkie programy reality - shows, w których możemy zobaczyć wachlarz antyspołecznych zachowań - od kłamstw do morderstw za pieniądze. Nawet teleturnieje oparte są na chytrych zagrywkach producenta - by program był atrakcyjniejszy trzeba wprowadzić panią lub pana prowadzącego, który lekko ubliży graczom programu i publicznie ich ośmieszy.
Takie widowiska cieszą się dużą oglądalnością. W końcu ludzie lubią oglądać agresywny świat, w którym wszystkie chwyty są dozwolone. Krwawe sceny stają się "chlebem powszednim" i większość z widzów reaguje na nią zupełnie normalnie. Normalność ta objawia się "znieczuleniem", któremu towarzyszy zobojętnienie na tego typu sceny.
Gwałty, wojny, morderstwa i inne krwawe zachowania wzbudzają ogromne emocje i sprawiają, że z niecierpliwością pragniemy zobaczyć kolejny odcinek serialu telewizyjnego, by tylko przekonać się czy Marta naprawdę zleciła zabójstwo swojego przyrodniego brata.
Świat przedstawiony w taki sposób wygląda niezwykle atrakcyjnie, a za razem przerażająco dla widza. Patrząc na te obrazy, przesiąknięte zachowaniami antyspołecznymi, ludzie uczą się, iż w życiu liczy się tylko dobro własne, które trzeba zapewnić sobie za wszelką cenę. Coraz częściej, pod wpływem telewizyjnych obrazów, młodzi ludzie zachowują się agresywnie i wulgarnie.
W treściach emitowanych za pośrednictwem telewizji możemy spotkać wiele negatywnych obrazów, które wcześniej czy później będą miały odbicie w realnym świecie. Wzorce ukazywane w telewizji budzą uzasadnione wątpliwości, jednak mimo tej świadomości ludzie dalej chcą oglądać ten świat, kreowany przez telewizyjnych producentów.
[page]
Nawet takie uczucie jak miłość, w pewien sposób zostało skażone komercjalizacją. Miłość w telewizji zbyt często utożsamiana jest z seksem - zbyt łatwo twórcy filmowi postawili znak równości między tymi uczuciami. Wbudowali w system wartości (szczególnie młodych osób) złudny świat miłości, który opiera się tylko na akcie seksualny, wystawionym na globalna sprzedaż.
Świat szklanego ekranu nie dba o takie sprawy, jak tożsamość ludzi, ich dane osobowe, kulturalne czy społeczne. Wystarczy by było ich dużo przed odbiornikami, aby niepohamowany wyścig za oglądalnością osiągnął opłacalne wyniki . Telewizja promując negatywne zachowania, które są niezwykle atrakcyjne dla potencjalnych widzów, zapomina o konsekwencjach, które mogą one wywołać.
Jednak oprócz bulwersujących wzorców zachowania, świat szklanego ekranu pokazuje nam piękne obrazy ludzkiego zachowania i ideologie, które hołdują prawdziwym normom i wartościom. W telewizji możemy zauważyć wiele postaw oraz wzorców kulturalnych, które w pozytywny sposób wpływają na światopogląd i zachowanie rzeszy widzów. Do tego dochodzi promocja szeroko rozumianej kultury - od kultury masowej przez kulturę z wyższej półki. Telewizja stara się tym samym wpłynąć na aktywność kulturalną swojego odbiorcy, zachęcając go do czynnego uczestnictwa w życiu kulturalnym.
Świat telewizji to gama osób, którzy swoim postępowaniem stają się przykładem i wzorem do naśladowania dla wielu ludzi. Wystarczy spojrzeć na Adama Małysza czy też Otylię Jędrzejczyk, którzy swoimi sportowymi zwycięstwami zachęcili wielu młodych ludzi do aktywnego uprawiania sportu. Być może jest to tylko ulotna moda, która niebawem zaniknie, ale dzięki takim ludziom, których możemy podziwiać za sprawą telewizji, mamy wzorce osobowościowe, które stają się autorytetem dla całego narodu.
Oczywiście takich postaw jest o wiele więcej. Wzorce kulturowe, które możemy śmiało powielać, a które często widujemy w szklanym ekranie, to m.in.: promocja zdrowego sposobu życia, ukazywanie takich wartości jak : przyjaźń, miłość, szacunek do drugiego człowieka oraz siebie samego, altruizm, szerzenie postaw proekologicznych, ukazywanie zasad fair-play etc.
Według bp Adama Lepy media kształtują w człowieku trzy podstawowe postawy, do których zaliczył: postawę dialogu, postawę szerokich horyzontów oraz postawę tolerancji .
Postawa dialogu polega na budowanie przez jednostkę względnie trwałych relacji z innymi ludźmi, które oparte są na zasadzie partnerstwa, wzajemnym zrozumieniu i szacunku. Do twórczego dialogu zachęca telewizja m.in. przez twórczy dialog zawarty w akcji filmu czy tez osoby medialne, które zachęcają do tego typu postawy. Prowadzone dyskusje na łamach czasu antenowego uczą kultury przekonania, sztuki kompromisu oraz negatywnych skutków postawy antydialogicznej .
Jeśli chodzi o postawę tolerancyjną, to jest to najchętniej dostrzegana i ceniona postawa społeczna w polskich mediach po 1989 roku. Nawołuje ona do uszanowania odmienności innych ludzi i poszanowania ich godności. Polega na liberalnym i wyrozumiałym ustosunkowaniu się jednostki do poglądów, religii i zachowań drugiego człowieka .
Z kolei postawa szerokich horyzontów odnosi się do kształtowania przez media chęci do rozwijania i poszerzania wiedzy przez jednostkę. Najbardziej skuteczny wpływ wywierają wszelkie programy publicystyczne oraz popularnonaukowe. Dojrzała postać postawy szerokich horyzontów zdolna jest uodpornić się na manipulację i propagandę medialną .
Możemy zarzucić telewizji, że przyczynia się do upadku wielu wartości i kreowaniu fałszywych wzorców kulturalnych, ale tak naprawdę wina leży po dwóch stronach. Rewersem w tym wypadku jest komercjalizacja tego medium, natomiast awersem, ważniejszą stroną, jest świadomy wybór odbiorców programów, którzy upodobali sobie łatwą w odbiorze rozrywkę.
Tekst wykorzystany w pracy licencjackiej na podstawie literatury przedmiotu
Literatura