Wzorzec a wzór kulturowy

Pojęcie wzorca, wykorzystane w tej pracy, zostało zaczerpnięte z książki A. Kamińskiego, który twierdzi, iż jest to: struktura teoretyczna skonstruowana z cech pożądanych ludzkiego zachowania. Natomiast wzór to nic innego, jak odzwierciedlenie stanu rzeczywistego . Innymi słowy wzorzec to co powinno być, a wzór to co jest.

W świetle tak przyjętej definicji możemy powiedzieć, że wzorcem kulturowym jest całościowy sposób postrzegania danej kultury. Jej wszystkie normy, zakazy, tradycje oraz wszelkie tworzące ją elementy, składają się na jej ogólną specyfikację. Przekazywany z pokolenia na pokolenie, wzorzec kulturowy danej społeczności wyróżnia ją na tle pluralizmu innych kultur.
Natomiast wzór kulturowy wyznacza sposób zachowania się, który jest ogólnie przyjęty przez kulturę danej społeczności. Wzór kulturowy jest najbardziej dopuszczalnym modelem zachowania, który zostanie uznany za normalny w danej społeczności. Jest zatem wyrazem postulowanego modelu postępowania i systemu wartości, który obecny jest w danej grupie. Pozwala jednostce sprawnie poruszać się w danej zbiorowości i tym samym unikać wielu konfliktów, które są wynikiem nieznajomości reguł panujących w owym środowisku społecznym.
Wzorzec kulturowy częstokrotnie odbiega od wzorca kulturowego, który jest obecny w danym systemie kultury. Wzorzec to tylko teoretyczna matryca ludzkiego zachowania, którą trudno jest w całości wcielić w życie. Wystarczy spojrzeć na różne normy kultury, które z biegiem lat zostały wyparte przez nowe wzory zachowania.

Przykładem może być wzorzec klasycznego podziału ról w małżeństwie, gdzie mężczyzna był głową rodziny i jedynym żywicielem domu, a kobieta matką i gospodynią. Obecnie role te uległy wyraźnej zmianie - związek (już niekoniecznie małżeństwo) oparty jest na zasadach partnerskich, a mężczyźni na równi ze swoimi towarzyszkami zaangażowani są w wychowanie dzieci. Jeśli chodzi o pracę zawodową, to na dzień dzisiejszy oboje partnerów podejmuje aktywność zawodową - często jest tak, że praca kobiet jest jedynym źródłem utrzymania gospodarstwa domowego.
Również istotnym zmianom uległ wzorzec modelowej rodziny polskiej. Kiedyś były to rodziny wielodzietne, które pod swoim dachem miały wiele pokoleń. Na dzień dzisiejszy przykładowa rodzina składa się z jednego dziecka lub dwójki, a dziadkowie czy pradziadkowie mieszkają w odległych miastach czy też w domach spokojnej starości.
Jak widać, wzorzec kulturalny z biegiem czasu, ulega znacznym przekształceniom. Liczne stereotypy wykształcone w danej kulturze zostają wyparte i zastąpione nowymi zwyczajami. Jednak świat ideologii danej kultury i jej odmienność nie jest zagrożona. Mimo, iż pewne wzorce kulturalne utracą swoją świetność, to dalej będą obecne w świadomości danej społeczność.
Dzięki silnemu trzonowi kultury, na który składają się wartości, idee czy też obiekty dla danej kultury centralne , jej odrębność nie straci swojej wyrazistości. Całościowy system kultury jest tak silny, że pojedyncze zmiany we wzorcach kulturowych, nie spowodują większego jej zniekształcenia.

Tekst na podstawie literatury
Literatura