Pedagogika wczesnoszkolna - egzamin

1. Pedagogika wczesnoszkolna jako dyscyplina pedagogiczna.
Aktywność własna jest podstawą poznania, rozwoju. Wyzwalanie aktywności własnej dziecka. Należy uwzględnić warunki w jakich odbywa się działalność wychowawcza, treści, środowiska, różne problemy wychowawcze.
Subdyscypliny: dydaktyka, teoria wychowania, historia wychowania, andragogika, pedeutologia, pedagogika przedszkolna, pedagogika wczesnoszkolna.
Pedagogika wczesnoszkolna- subdyscyplina pedagogiczna; zajmuje się wychowaniem, nauczaniem i uczeniem się dzieci w młodszym wieku szkolnym. Część ogólna formułuje podstawy naukowe edukacji wczesnoszkolnej. Część szczegółowa pedagogiki wczesnoszkolnej dotyczy nauczania poszczególnych przedmiotów.
Podmiotem badań pedagogiki wczesnoszkolnej jest uczeń w młodszym wieku szkolnym (7- 10lat)
Przedmiotem badań pedagogiki wczesnoszkolnej jest proces nauczania, wychowania oraz kształtowania osobowości, uwarunkowania procesu dydaktyczno-wychowawczego, uczeń w młodszym wieku szkolnym i jego rozwój.
Argumenty na to, że Pedagogika Wczesnoszkolna jest dyscypliną naukową:
-Ma swój przedmiot badań
-Ma swoją teorię nauczania i uczenia się
-Określa swoje cele i treści kształcenia
-Ma ściśle określone formy pracy
-Ma specyficzne środki dydaktyczne
-Ma odrębne planowanie pracy
-Ma określony teren badań (szkoła, rodzina, środowisko)
-Spełnia funkcje dyscypliny naukowej:
1) poznawczą- okrywa, tłumaczy fakty występujące na tym szczeblu kształcenia, ustala związki, uogólnienia, wnioski;
2) utylitarną- PW dostarczana nauczycielom, rodzicom i instytucjom wychowawczym zbioru przepisów, reguł i norm postępowania z dzieckiem

2. Funkcje pedagogiki wczesnoszkolnej:
- OPIEKUŃCZA - troska o zdrowie i bezpieczeństwo dzieci, w tym o ochronę systemu nerwowego, troska o rozwój fizyczny, pośrednie działanie na prawidłowe odżywianie dzieci.
- DIAGNOSTYCZNO-PROGNOSTYCZNA - systematyczna, ukierunkowana obserwacja uczniów, prognozowanie optymalnych dróg rozwoju dziecka.
- KOMPENSACYJNO-USPRAWNIAJACA - korygowanie stanu zastanego, uprawnianie spostrzeżeń wzrokowo-słuchowych, percepcja i pamięć ruchu, przygotowanie zajęć kompensacyjno - korekcyjnych i gimnastyki korekcyjnej.
- POZNAWCZA - materiał zawarty w programach, które dziecko poznaje.
- KSZTAŁCĄCA - rozwijanie umiejętności racjonalnego uczenia się, uwagi i koncentracji, elementarnych zdolności intelektualnych o charakterze międzyprzedmiotowym kształcenie pamięci logicznej, zdolności kojarzenia.
- WYCHOWAWCZA - funkcja ta współistnieje ze wszystkimi funkcjami, proces jest jednolitym procesem dydaktyczno-wychowawczym, stanowi podstawę kształcenia postaw, ocen, wychowanie do uczenia się, obowiązku uczenia, poszanowanie wytworów pracy, kształcenie poczucia własnej wartości, woli do pokonywania trudności, rozwijanie postawy opiekuńczej wobec innych osób.

3. Cele i zadania pedagogiki wczesnoszkolnej.
Zadania pedagogiki wczesnoszkolnej:
- przygotowanie dziecka do życia zgodnego z samym sobą ( tworzenie warunków i sytuacji do wielostronnego, wszechstronnego, harmonijnego rozwoju dziecka);
- przygotowanie dziecka do życia w zgodzie z innymi ludźmi;
- przygotowanie dziecka do życia z przyrodą;
- przygotowanie dziecka do korzystania z zasobów informacyjnych cywilizacji.
Ogólne cele edukacji wczesnoszkolnej:
- wspieranie harmonijnego rozwoju każdego dziecka w strefie intelektualnej, fizycznej, psychicznej i emocjonalnej;
- inspirowanie do działania w różnych obszarach rzeczywistości jako uczenie się przez doświadczenie, działanie, manipulowanie;
- nabywanie wiedzy o sobie i otaczającej rzeczywistości;
- wdrażanie do posługiwania się językiem ogólnopolskim;
- kształtowanie sprawności w zakresie mówienia, czytania, pisania, liczenia oraz działalności artystycznej;
- kształcenie umiejętności obserwacji, formułowanie wniosków i spostrzeżeń;
- wdrażanie do dbałości o zdrowie własne i innych.

4. Paradygmaty edukacyjne (kanony nowoczesnej edukacji).
Paradygmat - wzór, przykład, przykładowa teoria/koncepcja, kanon skutecznej edukacji)

Paradygmaty w ujęciu Ryszarda Więckowskiego podejścia nauczyciela do uczniów i wynikające z nich formy aktywności:
A. Podejście zadaniowe - preferujące percepcyjno-odtwórczy sposób uczenia się dzieci. Podejście oparte na koncepcji behawiorystycznej. Aktywność ucznia jest sterowana przez nauczyciela. Efektem tego typu aktywności jest wiedza typu "wiem, że..."
B. Projektowanie okazji edukacyjnych - preferujące percepcyjni-wyjaśniający sposób uczenia się dzieci. W tym podejściu nauczyciel otwiera sekwencje zadań otwartych, czyli okazje dające uczniowi możliwość wyboru zarówno zadań jak i rozwiązań , odpowiadające jego możliwościom i potrzebom. Zakłada aktywny sposób uczenia się, w którym to procesie głównym celem jest ustalenie związków merytorycznych i logicznych między różnymi zjawiskami, procesami, obiektami i faktami. Dzieci poszukują odpowiedzi na pytanie typu "dlaczego?", "z jakiego powodu?", "co się dzieje jeśli?". Konsekwencje takiego podejścia jest wiedza typu "wiem, dlaczego...".
C. Podejście sytuacyjne - preferuje percepcyjno-innowacyjny sposób uczenie się dzieci. Rola nauczyciela polega na umiejętności tworzenia sytuacji zaskakujących, ciekawych, motywujących. Umożliwia to podejście przetwarzanie wiadomości w sposób twórczy, wychodzenie poza dostarczone informacje. Efektem podejścia tego typu jest wiedza typu: "wiem, jak..."
Kanony współczesnej edukacji:
- orientacja na ucznia, rozwój jego osobowości w zakresie wszystkich sfer,
- ograniczenie nauczania pośredniego, na rzecz uczenia się bezpośredniego, wzbudzanie ciekawości,
- nauczanie oparte na aktywności i samodzielności uczniów. Wiązanie poznania z działaniem. Różne drogi uczenia się: działanie, odkrywanie, przyswajanie, przeżywanie.
- proces kształcenia ma być dostosowany do możliwości i potrzeb każdego dziecka.
- w klasie konieczna jest zmiana klimatu i uczynienie z niej placówki przyjaznej dziecku (empatia, życzliwość chęć wzajemnej pomocy, współpraca, współdziałanie).
- wychowanie przez wartości i do wartości estetycznej, społeczno-moralnych, wartości uniwersalnych (prawda, piękno, dobro).
5. Wybrane koncepcje edukacji dziecka w przeszłości (np. Montessori, C. Freineta) a problemy edukacji dzieci e dobie współczesnej. Współczesne tendencje w pedagogice wczesnoszkolnej.
Maria Montessori (1870)
Cel: pomaga w rozwijaniu indywidualnych cech osobowości, formowaniu prawidłowego charakteru, zdobywaniu wiedzy, umiejętności szkolnych i współdziałania.
Cele realizowane są poprzez pomoc dziecku w:
- rozwijaniu samodzielności i wiary we własne siły;
- wypracowanie szacunku do porządku i pracy;
- konsekwencji nad wykonywanym zadaniem;
- postawa posłuszeństwa opartego na samokontroli;
- szacunek do pracy innych;
- postawa wzajemnej pomocy bez rywalizacji.
Zadania:
- uczenie się przez działanie;
- samodzielność;
- koncentracja;
- lekcje ciszy;
- porządek;
- społeczne reguły, łączenie dzieci w różnym wieku;
- obserwacja;
- indywidualny tok rozwoju każdego dziecka.
Organizacja procesu edukacji w klasach Montessori:
A. Poziomy nauczania
I 3 - 6 lat
II 6 - 9 lat
III 9 - 12 lat
B. Każdą grupę wiekową prowadzi jeden nauczyciel.
C. Podział dzieci według wieku rozwojowego
D. Zadania nauczyciela: przygotowanie środowiska; stymulowanie aktywności, podtrzymywanie wewnętrznej motywacji; ukazywanie sposobów wykorzystania materiałów.
E. Ocena ma charakter opisowy. Testy dwa razy w roku. Po zakończeniu jednego poziomu dziecko automatycznie przechodzi na następny.

Celestyn Freinet
Techniki freinetowskie:
- swobodna ekspresja
- doświadczenia poszukujące
- swobodny tekst
- korespondencja międzyszkolna
- fiszki autokreatywne
-gazetka szkolna.
6. Podstawowe koncepcje kształcenia zintegrowanego w klasach 0 - III

ZAŁOŻENIA KSZTAŁCENIA ZINTEGROWANEGO W KLASACH I - III

Ideą przewodnią tego kształcenia jest ukazanie scalonego świata- rozpatrywanie faktów, zjawisk, procesów, wydarzeń z różnych punktów widzenia wychodząc od doświadczeń dzieci, a następnie poszerzając ich wiedzę.
Integracja była pełna musi przebiegać na czterech płaszczyznach:
treściowej, wychowawczej, metodycznej i organizacyjnej.

Zintegrowana edukacja wczesnoszkolna powinna:
- zapewnić dziecku harmonijny rozwój osobowości w sferach: intelektualnej, fizycznej, psychicznej i moralnej
- rozwijać podstawowe umiejętności służące świadomemu uczeniu się, głównie umiejętności czytania, pisania, liczenia
- uwzględniać indywidualne potrzeby dziecka, umacniać wiarę we własne siły i umożliwiać osiąganie sukcesu
- stwarzać warunki rozwijania samodzielności, kreatywności i zainteresowań
- ukazywać uczniom świat jako zintegrowaną całość
- przybliżać metody aktywnego poznawania rzeczywistości
- czynić dziecko podmiotem zabiegów edukacyjnych zintegrowanych wokół jego osoby.
Integrowanie celów dydaktycznych z wychowawczymi pod względem treści i metod nauczania oraz możliwości wielostronnego działania. Proces ten powinien:
- przygotować uczniów do dalszej edukacji i rozbudzać ciekawość poznawczą
- uczyć działania i właściwych zachowań w różnych sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych
- wdrażać do uczestnictwa w życiu środowiska lokalnego
- zachęcać do troski o własne zdrowie, higienę i bezpieczeństwo
- prowadzić do poprawnego posługiwania się językiem polskim w mowie i w piśmie
- nauczyć dostrzegać problemy matematyczne w życiu codziennym i stopniowo je matematyzować.

7. Szkoła jako podstawowa instytucja edukacyjna. Zadania szkoły w odniesieniu do pierwszego poziomu kształcenia.
Instytucja - zakład o charakterze publicznym, działający w jakiejś dziedzinie. Zespół norm prawnych, obyczajowych dotyczących organizacji jakiejś dziedziny życia.
Szkoła - instytucja oświatowo - wychowawcza zajmująca się kształceniem i wychowaniem w państwie, a także siedziba (budynek) tej instytucji oraz jej uczniowie i personel (typy szkół, rodzaje oceniania).
Zadania szkoły:
- Wychowawcze - tworzenie w szkole optymalnych warunków rozwoju uczniów, wzbogacanie potrzeb poprzez rozwijanie zainteresowań oraz zamiłowań, prowadzenie działalności korekcyjnej i wyrównawczej, przygotowanie do uczestnictwa w kulturze, zaspokajanie potrzeb biologicznych, psychicznych i społecznych, kierunek działalności wychowawczej nie może być sprzeczny z wolą rodziców, nauczyciele nie ponoszą wyłącznej odpowiedzialności za wychowanie dziecka.
- Opiekuńcze - rozpoznawanie sytuacji opiekuńczej uczniów i ich środowiska, zapewnienie wykwalifikowanej kadry nauczycielskiej oraz opieki lekarskiej i pielęgniarskiej, kompensacja opieki szkolnej pod nieobecność rodziców, zabezpieczanie pobytu uczniów w szkole, kierowanie szczególnych przypadków zagrożenia rozwoju do wyspecjalizowanych instytucji opiekuńczych.
- Dydaktyczne - nauka czytania, pisania, liczenia, nauka korzystania z odpowiednich źródeł zdobywania wiedzy, umożliwienie zdobycia wiedzy niezbędnej do kontynuowania nauki na wyższym szczeblu edukacji.

8. Sylwetka nauczyciela - wychowawcy klas początkowych (cechy osobowości, wzorzec moralny)
- Duży zasób merytorycznej wiedzy
- Umiejętności dydaktyczno - wychowawcze
- Rozległe zainteresowania i wysoka inteligencja
- Wysoki poziom moralny
- Umiejętności diagnostyczne, prognostyczne, prewencyjno - korekcyjne
- Przychylność wobec dzieci i młodzieży
- Rozumienie potrzeb, dążeń, praw, obowiązków dzieci - umiejętności zaspokajania
- Umiejętności współdziałania z zespołem wychowawców, rodziców, środowiska lokalnego
- Empatyczny stosunek do otoczenia
- Takt pedagogiczny, tolerancja (ograniczona)
- Aktywność własna
- Spolegliwość (nauczyciel musi wzbudzać zaufanie)
- Poczucie humoru
- Wrażliwość estetyczna
- Odpowiedzialność
- Odwaga cywilna (przełamywanie utartych schematów, przyznawanie się do błędów)

9. Współczesne modele bycia nauczycielem.

A. NAUCZYCIEL -ADAPTACYJNY TECHNIK
- nauczanie jest aktywnością techniczną, zorientowana na odgórnie przyjęte cele, którym można przyporządkować określone technicznie zdefiniowane strategie ich osiągania np .konspekty lekcji
- model powszechnie przyjmowany w polskich szkołach
- Nauczanie jest oparte na technicznych ekspertyzach i wysokich kwalifikacjach techniczno-adaptacyjnych
- Kompetencje nauczyciela wyznaczane są przez umiejętność sprawnego posługiwania się standaryzowanymi celami i środkami działania, a także przez odpowiedni sposób wiedzy efektywnie przekazywanej uczniom
- Efektywność pracy nauczyciela kontrolowana jest za pośrednictwem odpytywania, sprawdzianów i testów
- Nauczyciel kierujący się w swojej pracy rozumem instrumentalnym postrzega swojego ucznia przede wszystkim jako obiekt, będący przedmiotem zabiegów technicznych.

B. NAUCZYCIEL DIAGNOZUJĄCY
- Jest on postacią podejmującą namysł nad całokształtem wychowania wtopionego w historię, kulturę i życie społeczne. Ten namysł jest ukierunkowany na rozumienie rzeczywistości edukacyjnej.
- Nauczyciel jest tym który wciąż daje do myślenia swoim uczniom, ale również jest wrażliwy na okazje do myślenia, które tworzyć mu mogą
- Nauczyciel wiec jest postacią zaintrygowaną światem, odważnie przyjmującą to co nieznane, zaskakujące, chętnie podejmującą wyzwania.
- sens tej koncepcji polega na nieustannym krążeniu myśli, inicjowaniu dialogu, przy czym uczeń może być inspiratorem owego dialogu na równi z nauczycielem.
- Nauczyciel inspirowany ideą dialogu może być postacią znaczącą dla społeczeństwa otwartego zorientowanego na twórcze, samodzielnie myślące jednostki, zawsze gotowe do podjęcia dialogu z sobą i innymi.
C. REFLEKSYJNY PRAKTYK
- Nauczyciel- refleksyjny praktyk jest więc w tym ujęciu osobą, która wciąż tworzy swój warsztat pracy, dokonując krytycznego spojrzenia na własna praktykę i modyfikując metody pracy
- W odniesieniu do uczniów stara się natomiast, aby poprzez własne doświadczenia dochodzili oni do zrozumienia tego, co decyduje o powodzeniu w ich działaniach
- aspekt pragmatyczny- istota pracy nauczyciela która polega przede wszystkim jak się zakłada na działaniu
- aspekt refleksji- określa charakter tego działania
- Tworzy własną praktykę własną na jej temat teorię, ufa własnym doświadczeniom
- potencjał racjonalnego działania i samookreślania się oraz
- Edukacja jest więc w tym ujęciu działalnością społeczną, która ma społeczne konsekwencje
- Sensem pracy nauczyciela praktyka jest efektywne działanie w społeczeństwie, którego podstawą jest komunikacja
- związanie emancypacji osobistej i modyfikowania w działaniu zastanych struktur społecznych.
- Uczeń w edukacji organizowanej wokół idei emancypacji ma szanse na samodzielne osiąganie dojrzałości, umożliwiającej świadomy udział w zmianie siebie i swojego otoczenia.
D. TRANSFORMATYWNY INTELEKTUALISTA
- rozwinięcie i przemodelowanie koncepcji nauczyciela-refleksyjnego praktyka
- Nauczyciel- trans formatywny intelektualista jest aktywnym uczestnikiem procesu edukacyjnego i angażuje się na rzecz emancypacji motywowany naruszeniem zasad demokracji w życiu społecznym
- Centralna kwestia dla tego nauczyciela jest ujmowanie tego, co pedagogiczne jako polityczne i tego co polityczne jako pedagogiczne.
- Intelektualiści trans formatywni są świadomi swoich przekonań i strategii przekładania tych przekonań na praktyki. Te zaś są głównie skierowane do uczniów, ale maja również pozaszkolny, obywatelski sens.
10. Zadania nauczyciela - wychowawcy klas początkowych.
- rozwijanie elementarnych sprawności - czytanie, pisanie, liczenie, umiejętność wypowiadania się, manipulowanie, wyrabianie koncentracji i podzielności uwagi, kształcenie pamięci logicznej, umiejętności uczenia się
- zaznajamia uczniów z faktami dotyczącymi życia społecznego, instytucjami, zakładami przemysłowymi, z wytworami kultury technicznej
- Uczy on dzieci kochać ojczyznę, szanować ją poprzez poznanie jej historii
- Wiedza dotycząca faktów z życia roślin i zwierząt
- ważne wiadomości o języku, jego budowie gramatycznej
- elementarne pojęcia matematyczne
- organizowanie i kontrola wychowawcza środowiska
- być autorytetem, doradcą i przewodnikiem dla uczniów, którzy będą czuli w nim oparcie
- poznanie zespołu swej klasy i każdego ucznia oraz jego środowiska rodzinnego
- zapoznać rodziców z prawidłowym wychowaniem w rodzinie, kształtowaniem w niej osobowości dzieci, uświadomić istotę wychowania fizycznego i zdrowotnego, problem spędzania wolnego czasu

11. Kompetencje nowoczesnego nauczyciela - wychowawcy w edukacji wczesnoszkolnej.
Kompetencje nauczyciela jest zdolność do właściwego postępowania, która przejawia się głównie w kreatywnych umiejętnościach ułatwiających skuteczne wykonywanie roli. Można wymienić różne grupy kompetencji:
I grupa
- Kompetencje prakseologiczne (umiejętność planowania zajęć, planowanie i organizowanie pracy grupowej, wykorzystywanie środków dydaktycznych, diagnozowanie dzieci, symulowanie programów naprawczych dzieci, praca z dziećmi nadpobudliwymi, preferowanie innowacyjnych metod pracy)
- Kompetencje komunikacyjne (sprawność w zakresie komunikacji z dziećmi, umiejętność uważnego słuchania, i jasnego komunikowania swoich myśli, stymulowanie kompetencji komunikacyjnych u dzieci)
- Kompetencje kreatywne (stymulowanie aktywności, postaw kreatywnych u dzieci, umiejętności plastyczne, muzyczne)
- Kompetencje współdziałania (współdziałanie z rodzicami, gronem pedagogicznym, środowiskiem lokalnym, nauczyciel posiada umiejętność komunikowania się ze wszystkimi, umiejętność pracy i współpracy ze specjalistami z innych dziedzin w przypadku dzieci z deficytami)
II grupa
- Kompetencje dydaktyczne
- Kompetencje metodyczne
- Kompetencje organizatorskie
- Kompetencje wychowawcze
III grupa
- Kompetencje pedagogiczne
- Kompetencje psychologiczne

12. Koncepcje partnerstwa edukacyjnego. Nauczyciel z uczniem (inspirowanie, wspieranie i wspomaganie rozwoju dzieci), rodzicami i lokalną społecznością.
Nauczyciel z uczniem
Inspirowanie - dawanie impulsu do czegoś, podawanie myśli, wpływanie na coś.
Wspieranie - ma polegać na szeroko rozumianym stwarzaniu warunków dla prawidłowego rozwoju dziecka, budowaniu poczucia własnej wartości, nauce radzenia sobie w sytuacjach stresowych oraz prawidłowej współpracy z otaczającym środowiskiem.
Wspomaganie rozwoju dziecka - czynności podejmowane przez dorosłych w celu przyspieszenia lub skorygowania tempa i rytmu umysłowego, społecznego, fizycznego i artystycznego dzieci dla zwiększenia ich szans życiowych i edukacyjnych.
Nauczyciel z rodzicami i lokalną społecznością
Partnerstwo edukacyjne - przymierzem rodziny, szkoły oraz najbliższego im społecznego otoczenia w celu osiągnięcia przez dziecko maksimum jego możliwości rozwojowych" . Wszystkie te sfery życia dziecka mają się wzajemnie przenikać tworząc wspólnotę myśli i działania, nie tracąc przy tym swojej indywidualności
KONCEPCJA "PRZEZROCZYSTEJ SZKOŁY" (Jerold Bauch)
- otwartość szkoły na otoczenie
- brak wewnętrznych tajemnic
- chęć współpracy ze społecznością lokalną, rodzicami.
- otwarta współpraca z rodzicami w formie wspierania rodziców w ich aktywnościach edukacyjnych i wychowawczych podejmowanych w domu
- Rodzic ma pojmować szkołę jako instytucję w której znajdzie pomoc.
- placówka posługująca się najnowszymi zdobyczami techniki
- wychodząca z inicjatywą do lokalnej społeczności
- wspierająca więzi międzyludzkie i umożliwiająca poznanie najbliższego środowiska.
- centrum życia towarzyskiego
- otwiera możliwości kształcenia permanentnego.
KONCEPCJA "SZKOŁY ELASTYCZNEJ" (flexischooling)( Roland Meighan)
- "dające się rozciągnąć" na inne miejsca, programy, metody i formy edukacji
- podmiotowość jednostki i jej samosterowalność w dążeniach rozwojowych
- Wydajność i możliwości edukacyjne domu to podstawa do skuteczności zindywidualizowanej pracy edukacyjnej
- Główną formą nauczania jest nauka domowa.
KONCEPCJA SZKOŁY JAKO INTERPROFESJONALNEJ WSPÓLNOTY
- partnerstwo szkoły z różnymi instytucjami wspierającymi placówkę,
- przenikanie się sfer z pogranicza przeróżnych dziedzin życia
- pedagogika kolektywnego działania ( Joseph Kahne, Joel Westheimer)
- kształcenie pedagogiczne osób posiadających kwalifikacje z dziedzin również nie związanych z edukacja szkolną
- sposób sieć wsparcia przebiegającego w ramach współpracy

13. Współpraca z rodzicami - formy, zasady, warunki współpracy, pedagogizacja rodziców.
Formy:
- Organizowanie spotkań i wywiadówek z rodzicami.
- Zorganizowanie klasowej rady rodziców.
- Czynne włączenie rodziców do pracy wychowawczej i dydaktycznej w szkole:
- omówienie z rodzicami planu pracy wychowawczej i dydaktycznej,
- organizowanie spotkań rodziców z aktywem klasy bądź całym zespołem uczniowskim,
- organizowanie otwartych lekcji dla rodziców,
- włączenie rodziców do prac społecznych i inwestycji w klasie.
- Organizowanie indywidualnych kontaktów z rodzicami.
- Organizowanie imprez klasowych dla rodziców.
- Pedagogizacja rodziców.

Podstawowe zasady:
-zasada pozytywnej współpracy
-zasada partnerstwa
-zasada jakości oddziaływań
-zasada systematycznej współpracy

Warunki:
- do nauczyciela należy pierwszy ruch w kierunku dobrej współpracy
- nauczyciel musi odrzucić uprzedzenia i być gotowy na kontakt z każdym rodzicem
- przekonanie że efektywność współpracy zależy od obu stron
- przyznanie rodzicowi takich samych praw jakie sami chcemy mieć
- tworzenie przyjaznej atmosfery
- angażowanie do współpracy wszystkich rodziców
- krytykę ze strony rodziców przyjmować i spokojnie analizować
- zmieniać co się da zmienić, pomagać, być otwartym na nowe propozycje
- zasady dobrej komunikacji

14. Podstawa programowa a programy edukacyjne (budowa programu, modele programów nauczania, kryteria doboru i układu treści, kryteria oceny programów, obudowa programy, rola podręczników; programy autorskie).
15. 15. Analiza podstawy programowej, wybranych programów edukacyjnych i podręczników dla klas 0 - III.

Podstawa programowa to obowiązkowy na danym etapie edukacyjnym zestaw treści nauczania oraz umiejętności, które muszą być uwzględnione w programie nauczania i umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych.
Program nauczania - w polskim systemie oświaty opis sposobu realizacji celów i zadań ustalonych w podstawie programowej lub innych zadań wspomagających realizację tych celów
Rodzaje układu treści:
Program liniowy - każda następna część materiału jest dalszym ciągiem poprzedniej, dlatego uczeń danych treści uczy się tylko raz. Przebieg procesu uczenia się treści zaprogramowanych liniowo jest następujący:
- uczeń podlega działaniu uporządkowanego ciągu bodźców (są to mikroinformacje),
- reaguje na nie w sposób specyficzny, konstruując odpowiedzi,
- jego reakcje są natychmiast wzmacnianie pozytywnie lub negatywnie dzięki porównywaniu odpowiedzi konstruowanych z podanymi w tekście,
- wskutek tego uczeń popełnia mało błędów i utrwala reakcje właściwe, a tym samym zdobywa wiedzę "małymi krokami".
Program spiralny - jest pewnym ulepszeniem programu liniowego. Różni się od niego tym, że do tych samych treści wraca się na coraz wyższych poziomach rozszerzając ich zakres.
Program koncentryczny - te same cykle materiału wracają 2 lub więcej razy w odstępach paruletnich co umożliwia uczniom coraz głębsze ich poznanie

3 modele programu:

a) model analityczny - uczyć się, by przyswoić: traktuje wiedze jako obiekt, który należy zdobyć. Nie zakłada on współtworzenia, czy też krytycznej modyfikacji wiedzy przez ucznia, ale po prostu jej przyswojenie w ustalonej ilości. Preferuje encyklopedyczne fakty, nie zaś sprawności i umiejętności. Koncentruje się na odpowiedzi: Do jakiej wiedzy dążymy? Jak możemy robić to najskuteczniej?

b) model hermeneutyczny - uczyć się by znaleźć odpowiedź: traktuje wiedzę jako produkt procesu współtworzenia, w którym uczestniczą nauczyciel i uczeń. Koncentruje się na interakcji, wspólnym dochodzeniu do wiedzy, zdobywaniu informacji dzięki porozumiewaniu się. Komunikacja w tym modelu to pojęcie podstawowe. Preferuje uczenie się przez doświadczenie i działanie. Jak porozumiewać się ze sobą współtworząc świat?

c) model krytyczny - uczyć się by zmieniać: traktuje wiedzę jako uzyskanie możliwości zmiany otaczającej rzeczywistości i modyfikacji zastanych sytuacji. Jak zmieniać świat? Nastawiony na restrukturyzację kulturową, odchodzi od koncepcji wiedzy na rzecz wartości.

kryteria doboru treści kształcenia (wg Komorowskej):
- Kryterium selekcji- związane z dyscypliną podstawową (dobiera się najistotniejsze, podstawowe, elementarne treści z dziedziny konkretnej)
- Kryterium trwałości wiedzy (wybiera się treści, które zachowują szczególna trwałość i nie ulegają częstym zmianom). Zapoznaje się uczniów z podstawowym kanonem wiedzy, który trzeba opanować. Treści powinny stanowić jasna, klarowną całość, być spójne i niesprzeczne. Treści realistyczne dla danej grupy wiekowej.
- Kryterium przydatności- jest to kryterium praktyczne i pragmatyczne. Dobiera się treści, które będą przydatne w przyszłości. Kryterium to ma walory motywacyjne ze względu na atrakcyjność dla uczących się, kryterium dość kontrowersyjne.
- Kryterium potrzeb uczących się- związane oczekiwaniami uczących się, poziomem ich motywacji i zainteresowań. Ma walory motywacyjne.
- Kryteria układu treści kształcenia:
- Kryterium struktury dyscypliny akademickiej
- Kryterium przydatności (najwcześniej powinne być nauczane, ponieważ jest najpotrzebniejsze na dalszych etapach nauki)
- Kryterium motywacyjne (umożliwia szeregowanie treści według atrakcyjności ich dla ucznia)
- Kryterium przyswajalności (stopniowanie trudności od najprostszych do najtrudniejszych)

Program autorski - opracowany przez nauczyciela samodzielnie lub z wykorzystaniem programów dopuszczonych do użytku szkolnego i wpisanych do wykazów MENiS - aby był dopuszczony do użytku w danej szkole (przedszkolu) i włączony do szkolnego zestawu programów nauczania (czyli do realizacji w danej szkole) musi uzyskać:
- program wychowania przedszkolnego - pozytywną opinię nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, posiadającego wykształcenie wyższe i kwalifikacje do pracy w przedszkolu;
- program nauczania ogólnego - pozytywną opinię nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, posiadającego wykształcenie wyższe w zakresie zgodnym z zakresem treści nauczania, które program obejmuje
Na program - obok broszury programowej (program w wąskim znaczeniu) składają się:
-podręczniki dla uczniów,
-podręczniki dla nauczyciela,
-prototypy,
-środki dydaktyczne,
-zbiory zadań,
-testy osiągnięć szkolnych,
- inne materiały dydaktyczne
Obudowa programu
Opracowujemy metody nauczania, kontroli i oceny, formy organizacyjne pracy uczniów, środki dydaktyczne, testy osiągnięć uczniów, podręczniki dla uczniów, dla nauczycieli, wykazy literatury przedmiotowej i dydaktycznej dla nauczycieli, wykazy literatury uzupełniającej dla młodzieży
Kryteria oceny programów:
- Zgodność z podstawami programowymi- program powinien zawierać całość podstawy, zawierać dodatkowe treści spójne z treściami podstawowymi
- Poprawność konstrukcyjna- musi zawierać charakterystykę (opis, dla kogo jest przeznaczony), cele nauczania, wykaz treści programowych, opis procedur, osiągnięcia ucznia, ocenę ucznia
- Poprawność merytoryczna- zgodność z ustaleniami danymi w dyscyplinie naukowej, treści muszą być zgodne, prawdziwe, najistotniejsze, spójne, najnowsze tendencje i osiągnięcia w danej dziedzinie
- Poprawność dydaktyczna- materiał przystępny dla ucznia (grupy wiekowej), uwzględniać powinien zainteresowania i potrzeby uczniów, stopniowanie treści, powinien umożliwiać indywidualizację nauczania
Podręcznik szkolny - książka przeznaczona dla ucznia, w której zawarty jest materiał nauczania, przedstawiony za pomocą tekstów, ilustracji, schematów. Podręcznik powinien:
- ułatwić zrozumienie przedmiotu, uwzględniać stopniowe trudności w materiale merytorycznym w rozwoju operacji umysłowych.
- Bogacić język ucznia, zapewniać indywidualne tempo pracy.
- Korelować z treściami innych podręczników i stwarzać w ten sposób możliwości całościowego uczenia się i poznawania.
- Zawierać syntezy i materiały do powtórzeń
- Podzielony na mniejsze jednostki strukturalne, takie jak lekcje oraz jednostki treściowo metodyczne.
16. Uczeń klas początkowych. Charakterystyka rozwoju dziecka w młodszym wieku szkolnym.
Rozwój fizyczny (zdobywają większą kontrole nad własnym ciałem, potrafią dłużej usiedzieć w jednym miejscu i skupić się nad wykonywaniem czynności. Należy tak organizować czas dziecka aby mogło wykorzystywać wszystkie swe fizyczne umiejętności)
Rozwój poznawczy (operacji konkretno-obrazowych, a między szóstym a dziesiątym rokiem życia zaczynają zdobywać zdolność myślenia i rozwiązywania problemów. Manipulują symbolicznie przedmiotami ,operacje na symbolach kształtują się u dzieci pojęcia i postawy wobec świata, innych osób i siebie samych, przechodzenie od myślenia konkretnego do wyższych stopni myślenia- myślenia symbolicznego, abstrakcyjnego)
Rozwój socjalno-emocjonalny i moralny (zaczynają interesować się światem społecznym, relacjami istniejącymi między innymi ludźmi w ogóle jak i własnymi rówieśnikami, potrafią uzewnętrzniać tez swoje zasady moralne, odróżnić prawdę od fałszu według im znanych kryteriów i wyciągania wniosków )
17. Gotowość dzieci do edukacji wczesnoszkolnej - dojrzałość szkolna (wskaźniki i wyznaczniki dojrzałości szkolnej). Model dziecka dojrzałego do nauki.
Dojrzałość szkolną, zwaną też gotowością szkolną, pojmuje się osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju psychicznego, jaki pozwala mu sprostać obowiązkom szkolnym. Odpowiedni rozwój intelektualny, emocjonalno- społeczny i fizyczno- somatyczny jest warunkiem osiągnięcia dojrzałości do szkoły. Stopień dojrzałości szkolnej u dzieci jest zróżnicowany i uzależniony od wielu czynników.
Dojrzałość intelektualna:
- rozwój procesów poznawczych
- pamięć logiczna opiera się na kojarzeniu
- orientacja czasowo- przestrzenna
- spostrzeganie zbliża się do obserwacji
- doskonali się sprawność wszystkich analizatorów
- skłonnością do naśladowania
- naukę czytania i pisania
- umiejętności w zakresie analizy i syntezy słuchowej i wzrokowej oraz koordynacji wzrokowo- ruchowej, ze szczególnym uwzględnieniem sprawności manualnych
- dziecko abstrahuje i potrafi uogólniać
- fazie
- przechodzenia mowy sytuacyjnej w mowę konkretno - wyobrażeniową oraz tworzenia się elementów mowy abstrakcyjnej.
- posługuje się mową w sposób zrozumiały dla
- otoczenia, a także poprawny pod względem gramatycznym i dźwiękowym
Dojrzałość fizyczna:
- smukłą sylwetkę, kształty są mało zaokrąglone
- mięśnie są bardzo słabe i wiotkie
- tempo ogólnego wzrostu organizmu jest rytmiczne, lecz umiarkowane
- słabo jeszcze wykształconym kręgosłupem
- lubi zabawy ruchowe, skacze, biega, dużo chodzi
- dobry stan zdrowia,
- odporność na choroby i zmęczenie, sprawność narządów zmysłów i narządów artykulacyjnych
- ogólna sprawność ruchowa i manualna, która związana jest z dobrą orientacją przestrzenną
- koordynacją i pamięcią wzrokowo-ruchowo- słuchową.
- równowaga nerwowa, będąca warunkiem zdrowia psychicznego
- zręczność, sprawność ruchów rąk, umiejętność hamowania pewnych impulsów ruchowych, wykonywania ruchów ciągłych, zdolność utrzymania kierunku ruchu
Dojrzałość społeczno - emocjonalna:
- chętnie kontaktuje się i bawi z rówieśnikami
- umie poprowadzić zabawę lub ustąpić koledze
- chętnie wykonuje polecenia rodziców i nauczycieli
- jest staranne, wytrwałe, cierpliwe i zaradne, doprowadza to działanie do końca
- nawiązuje i utrzymuje zgodne, przyjazne kontakty z kolegami
- umiejętność opanowania emocji
- rozumie takie pojęcia, jak: kłamstwo, kradzież, dobro i zło
- dziecko samodzielnie umie się ubrać
- utrzymuje z własnej inicjatywy porządek w zabawkach
- uczuciowość dziecka jest krótkotrwała i zmienna

18. Diagnoza wstępna rozwoju dziecka rozpoczynającego naukę w szkole (przedmiot i cel diagnozy).
Diagnoza - to rozpoznawanie za pomocą technik i metod psychologicznych cech osobowości, właściwości psychicznych, odchyleń od normy w zakresie intelektualnym, emocjonalnym, fizycznym i społecznym.
Ostatecznym celem diagnozy jest opracowanie wskazań edukacyjnych, które będą stymulowały ,wspierały i wspomagały rozwój potencjalnych możliwości każdego dziecka.
Przedmiot diagnozowania:
- rozwój fizyczny: wzrost i wagę ciała każdego ucznia, stan ich zdrowia, funkcjonowanie narządów zmysłu, wymowę, narząd ruchu oraz postawę ciała, sprawność fizyczną
- rozwój sprawności manualnej i procesów poznawczych: sprawność manualna, percepcja wzrokowa , percepcja słuchowa, mowa, myślenie.
- rozwój emocjonalno- społeczny.
19. Sposoby diagnozowania rozwoju fizycznego, społeczno - emocjonalnego oraz funkcji percepcyjno - motorycznych, interpretacja wyników.
Rozwój fizyczny:
Test sprawności fizycznej dzieci i młodzieży L. Denisiuka, który składa się z:
- Próba siły - rzut piłką lekarską 1 kg znad głowy
- Próba szybkości -bieg krótki ( 30 m)
- Próba mocy - skok dosiężny lub Próba mocy - skok w dal z miejsca.
- Próba zwinności - bieg z przewrotem na materacu.
Karta rozwoju fizycznego, która zawiera:
- Nazwisko i imię ucznia
- Wzrost (w cm )
- Waga ciała (w kg)
- Postawa ciała
- Choroby
- Wady wymowy
- Wzrok
- Słuch
- Wynik testu- spr. fiz w pkt
Rozwój społeczno - emocjonalny:
Karta diagnozy rozwoju emocjonalno - społecznego, która zawiera:
- Rodzaje emocji
- Treść emocji
- Rodzaje uczuć
- Wyrażanie uczuć i emocji
- Uczestnictwo w grupie
- Rozwiązywanie problemów i konfliktów
Badania socjometryczne Dzięki nim dowiemy się, które dzieci są:
- akceptowane,
- odrzucone,
- izolowane,
- kontrowersyjne
Rozwój funkcji percepcyjno - motorycznych
TEST DO BADANIA POZIOMU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ I PERCEPCJI WZROKOWEJ (ANALIZY I SYNTEZY) H. Spionek
Przeprowadzenie testu:
1) Wzory figur geometrycznych muszą być duże.
2) Dziecko ma przygotowaną dużą kartkę, gdyż wszystkie figury narysuje na
jednej kartce.
3) Figury pokazujemy pojedynczo, prosimy o narysowanie kolejnych figur.
4) Po narysowaniu przez dziecko jednej figury pokazujemy następną, aż do
ostatniej -14 figury.

Percepcja wzrokowa oraz sprawność graficzna WZORY LITEROPODOBNE

TEST DO BADANIA POZIOMU ANALIZY I SYNTEZY SŁUCHOWEJ WYRAZÓW ( I. STYCZEK)
Test składa się z :
- 6 zadań dotyczących analizy słuchowej wyrazów;
- 2 zadań na syntezę wyrazów.

Badanie ogólnego poziomu rozwoju RYSUNEK CZŁOWIEKA
Przeprowadzenie badania:
1. Prosimy uczniów o narysowanie ołówkiem człowieka.
2. Nie mówimy jak mają rysować, ani czego jeszcze brakuje. Ma to być rysunek
samodzielny, spontaniczny.
3. Zbieramy rysunki, podpisujemy je imieniem, nazwiskiem, wpisujemy datę badania.
4. Próbujemy dokonać analizy poziomu rysowania w klasie.

Badanie mowy i myślenia uczniów.
OBRAZEK SYTUACYJNY "ROZLANE MLEKO" - TEST S. SZUMANA
Przebieg badania:
1) Uczeń ma za zadanie opowiedzieć przebieg zdarzeń przedstawionych na obrazku.

BADANIE POZIOMU ANALIZY I SYNTEZY WZROKOWEJ DZIECKA - PUZZLE DO POCIĘCIA I UKŁADANIA.
Badanie myślenia - PORÓWNYWANIE OBRAZKÓW.
Przeprowadzenie badania:
1) Uczeń ma za zadanie znaleźć 7 szczegółów, którymi różnią się te obrazki.

BADANIE TEMPA I TECHNIKI PISANIA
BADANIE TEMPA I TECHNIKI CZYTANIA

20. Poznawanie ucznia.
21. Elementarne kompetencje ucznia (kluczowe, przedmiotowe), etapy kształtowania.

Kompetencje kluczowe (mają charakter ogólny). Dotyczą:
- Uczenia się (metody skutecznego uczenia się, samodzielne zdobywanie wiedzy i umiejetności, samoocena, samokontrola)
- Myślenia (logiczne myślenie, analiza syntezy, porównywanie, klasyfikowanie, wnioskowanie, uogólnianie, abstrahowanie, dostrzeganie powiązań)
- Poszukiwania (poszukiwanie źródeł informacji, umiejętne korzystanie ze źródeł)
- Działania (gospodarowanie czasem, planowanie, odpowiedzialność za wyniki swojego działania)
- Doskonalenia się (ocena postaw i swojego postępowania, samoświadomość, utrzymanie zdrowia fizycznego i psychicznego)
- Komunikowania się (skuteczność, być rozumianym, prezentowanie punktu widzenia, argumentowanie, nowoczesne technologie)
- Współpracy ( współdziałanie, praca w parach, negocjowanie stanowisk, więź koleżeńska)

22. Prawa i obowiązki ucznia.
[page]
PRAWA UCZNIA
Uczeń ma prawo do:
1.nauki i realizowania tego prawa na zasadzie równych szans
2.korzystania z pomocy pedagoga szkolnego oraz doradcy zawodowego
3.poszanowania godności własnej i zapewnienia dyskrecji w sprawach osobistych
4.rozwijania swojej osobowości oraz zdolności umysłowych i fizycznych
5.korzystania z osiągnięć nauki oraz nowoczesnych metod nauczania
6.wypoczynku i czasu wolnego, a w szczególności do korzystania z przerw międzylekcyjnych w pełnym wymiarze ich trwania
7.ochrony przed wykonywaniem pracy, która może być niebezpieczna dla zdrowia
8.zapewnienia ochrony przed nielegalnym używaniem narkotyków, alkoholu i substancji psychotropowych
9.zgłaszania władzom szkoły wszelkich uwag, wniosków i postulatów dotyczących funkcjonowania szkoły oraz spraw uczniów przez Samorząd Uczniowski
10.zapoznania się z przedmiotowym programem nauczania i wymaganiami edukacyjnymi niezbędnymi do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych
11.jawnej i uzasadnionej oceny postępów w nauce i zachowaniu
12.korzystania z biblioteki, czytelni, urządzeń sportowo- rekreacyjnych, pomieszczeń do nauki i gabinetu pomocy przedlekarskiej ściśle według poleceń pracowników szkoły, prowadzących zajęcia oraz przepisów bhp
13.zapoznania się z obowiązującymi przepisami prawnymi dotyczącymi funkcjonowania szkoły
OBOWIĄZKI UCZNIA
Uczeń ma obowiązek:
1.przestrzegania postanowień Statutu Szkoły
2.dbać o honor szkoły oraz godnie ją reprezentować
3.poszanowania godła, hymnu i sztandaru szkoły
4.okazywać szacunek wszystkim pracownikom szkoły
5.posiadania i noszenia legitymacji oraz identyfikatora
6.systematycznego i aktywnego uczestnictwa w obowiązkowych i dodatkowych zajęciach edukacyjnych poprzez:
-przygotowywanie się do zajęć edukacyjnych
-regularnego odrabiania zadań domowych
-prowadzenie zeszytu przedmiotowego, notatek, zeszytów ćwiczeń i innych wymaganych przez nauczyciela
-na miarę swoich możliwości wkładanie wysiłku w wywiązywanie się z obowiązków podczas zajęć edukacyjnych z wychowania fizycznego
7.wywiązywania się z powierzonych funkcji oraz obowiązków dyżurnego klasowego
8.stosowania form grzecznościowych w stosunku do wszystkich pracowników szkoły oraz koleżanek i kolegów
9.szanowania mienia cudzego i społecznego(zniszczenie lub szkodę ma obowiązek naprawić lub pokryć koszty uczeń, który je wyrządził lub klasa, jeśli nie jest możliwe ustalenie sprawcy)
10.przestrzegać ładu i porządku w przydzielonej sali, dbać o stan dekoracji, zgłaszać nauczycielowi -opiekunowi o zaistniałych uszkodzeniach (dotyczy to także sal lekcyjnych innych niż ta, którą uczeń wraz ze swoją klasą się opiekuje)
11.przestrzegać zasad higieny osobistej
12.dbania o estetyczny wygląd
-za nieestetyczny strój ucznia uważa się zbytnio odsłonięte ciało, rażący makijaż, ekstrawagancką fryzurę oraz elementy subkultur młodzieżowych
-uwagi nauczyciela dotyczące nieestetycznego wyglądu ucznia powinny być do niego kierowane indywidualnie
13.przestrzegania zasad bezpieczeństwa w szkole na zajęciach edukacyjnych i przerwach oraz wycieczkach klasowych i imprezach rekreacyjno-kulturalnych organizowanych przez pracowników szkoły
14.przebywanie na terenie szkoły w czasie zajęć edukacyjnych i przerw pomiędzy nimi (obszar do ogrodzenia kompleksu szkolnego)
15.wchodzić do szkoły przez szatnię, pozostawiając w niej wierzchnie okrycie
16.przestrzegania zakazu wstępu do pokoju nauczycielskiego(prawo wstępu przysługuje przedstawicielowi samorządu klasowego lub w uzasadnionych, wyjątkowych sytuacjach przedstawicielowi klasy)
17.uczestniczenia w imprezach okolicznościowych organizowanych w szkole i poza nią oraz w czasie zdawania egzaminów poprawkowych, klasyfikacyjnych lub sesyjnych w stroju galowym.
23. Dziecko w świecie rówieśników.
24. Konflikty, agresja, przemoc, niedostosowanie społecznie dziecka w młodszym wieku szkolnym (istota, przyczyny, zapobieganie).
Rodzaje niedostosowania społecznego według Konopnickiego:
A. Zachowanie demonstracyjno-wrogie:
-reakcje gwałtowne, nieadekwatne do bodźców,
-agresja werbalna i niewerbalna,
- bójki,
- bezczelność w zachowaniu,
B. Zachowanie zahamowane:
-stany depresyjne,
-zamknięcie w sobie,
-brak kontaktu z otoczeniem,
C. Zachowanie niekonsekwentne:
- działanie pod wpływem najsilniejszego bodźca,
- reakcja spontaniczna, natychmiastowa, bez przemyślenia,
- kłopoty w nauce,
- nadmierna pobudliwość,
D. Zachowanie aspołeczne:
-egoizm,
-impulsywność,
-agresywność,
-brak poczucia obowiązku moralnego i prawnego,
-dezorganizują zajęcia lekcyjne,
-tendencje sadystyczne.
Czynniki wywołujące problem niedostosowania tkwią w:
Środowisku domowym:
- warunki kulturalne i materialne domu, braki w tej dziedzinie,
- atmosfera domowa i stosunek rodziców do siebie (awantury, alkoholizm),
- stosunki panujące między dziećmi a rodzicami i ich poczucie bezpieczeństwa,
Środowisku szkolnym:
- stosunek nauczyciela do dziecka i odwrotnie,
- wzajemne stosunki dziecka z innymi,
- opóźnienie w nauce,
Przyczynach środowiskowo - wrodzonych:
- życie płodowe,
- moment narodzin.
25. Czynniki determinujące osiągnięcia szkolne dziecka. Znaczenie motywacji.
- czynniki środowiskowe, w jakich się dzieci wychowują (uwarunkowania społeczno - ekonomiczne);
- uwarunkowania biopsychiczne (osobowość i indywidualne właściwości samego ucznia);
- uwarunkowania dydaktyczno - wychowawcze (z treścią i organizacją wychowania i nauczania w szkole).

26. Rodzaje trudności i niepowodzeń szkolnych uczniów.
Niepowodzenia szkolne - najczęściej obejmują niepowodzenia dydaktyczne i wychowawcze oraz dotyczą pracy szkoły jak i nauczycieli -można je określić jako nie powadzenia szkoły. O niepowodzeniach w nauce można mówić wówczas ,gdy uczniowie osiągają wyniki o wiele gorsze od oczekiwanych, dotyczy to zarówno uczniów słabych, średnich jak i bardzo dobrych.
-(W. Okoń) proces pojawiania się rozbieżności między celami a osiągnięciami szkolnymi uczniów oraz kształtowania się negatywnego stosunku młodzieży wobec wymagań szkoły.
-(CZ. Kupisiewicz) mówiąc niepowodzeniach dzieci w nauce szkolnej, ma się na ogół n uwadze te sytuacje, które charakteryzują się występowaniem wyraźnych rozbieżności między wymaganiami wychowawczymi i dydaktycznymi szkoły a postępowaniem, uczniów oraz uzyskiwanymi przez nich wynikami nauczania.

Rodzaje niepowodzeń w nauce szkolnej i ich skutki.
1) niepowodzenia ukryte- występują wówczas, gdy nauczyciele nie dostrzegają mniejszych lub większych braków w wiedzy i umiejętnościach uczniów, mimo, że faktycznie one istnieją
-skutki- nie wykryte braki zwiększają się coraz bardziej, uczeń ma coraz większe trudności zahamowania w nauce, pojawiają się pierwsze oznaki niezadowolenia ze szkoły i negatywny do niej stosunek.
2) niepowodzenia jawne- występują wówczas, gdy nauczyciel stwierdza określone barki w wiedzy i umiejętnościach ucznia i w rezultacie ocenia wyniki jego pracy jako niezadowalające.
-skutki- oceny te na ogół zostają poprawnie, lecz kryjące się za nimi braki i zaniedbywania najczęściej zostają. Jeżeli ocena odnosi się do całorocznej pracy ucznia i musi on powtarzać klasę mamy do czynienia z drugorocznością. (jest to porażka szkoły).

Fazy niepowodzeń w nauce szkolnej.
I faza- ujawnione są braki w wiadomościach, głównie w języku ojczystym i matematyce.
II faza- braki są już tak duże, że uczeń nie może nadążyć za nimi, korzysta więc z nielegalnej pomocy.
III faza- pojawiają się oceny nie dostateczne, świadczące o tym ,że nauczyciel dostrzegł już poważne braki w wiadomościach i umiejętnościach ucznia.
IV faza- to drugoroczność, a więc powtarzanie klasy- często jest to początek wykolejania ucznia.
27. Przyczyny trudności i niepowodzeń szkolnych, środki zaradcze.
C. Kupisiewicz podzielił przyczyny niepowodzeń szkolnych na trzy grupy:
- przyczyny społeczno - ekonomiczne; Tu duży wpływ ma niekorzystna sytuacja rodzinna, a więc brak odpowiedniej opieki, nadmierne obciążanie dzieci pracą domową. Sytuacja tego rodzaju, podobnie zresztą jak
niezadowalający stan zdrowia ucznia, są często wynikiem złych warunków materialnych jego rodziców. Niski poziom kulturalny rodziców oraz ich niechętny stosunek do szkoły to niejednokrotnie dodatkowa przyczyna niepowodzenia tych dzieci w nauce szklonej.
- przyczyny biopsychiczne - Zasadniczych źródeł niepowodzeń szkolnych doszukuje się obecnie nie tyle w niekorzystnych "zadatkach wrodzonych" co raczej w czynnikach środowiskowych, a głownie w warunkach rodzinnych, które wpływają na działalność układu nerwowego. Doniosłą rolę odgrywają właściwie stosowane pochwały i nagany. Istotną rolę wywierają także przyczyny natury psychologicznej, zależne od pracy samej szkoły.
- przyczyny dydaktyczne - Do zespołu czynników dydaktycznych nalezą: treści, metody i środki nauczania, system zasad dydaktycznych respektowany przez nauczycieli, różne sposoby aktywizowania uczniów na lekcji oraz w czasie zajęć pozalekcyjnych i poza szkolnych, poziom zawodowej kwalifikacji nauczycieli, ich pozycja społeczna itd. Jedną z podstawowych przyczyn dydaktycznych zjawiska niepowodzeń szklonych jest niewątpliwie nazbyt sztywny, uniformistyczny system nauczania oraz niewłaściwa praca nauczyciela, nieodpowiednie podręczniki i pomoce dydaktyczne.

Zdaniem J. Malendowicz najważniejsze przyczyny powodujące trudności to:
- obniżona sprawność intelektualna,
- przewlekłe schorzenia,
- zaburzenia w funkcjonowaniu narządów receptorycznych analizatorów, zwłaszcza wzroku i słuchu,
- zaburzenia mowy;
- zła sytuacja rodzinna,
- brak pozytywnej motywacji do nauki,
- brak pełnej dojrzałości szkolnej,
- wadliwa metoda nauki czytania i pisania,
- zaniedbania pedagogiczne,
- fragmentaryczne zaburzenia funkcji percepcyjno - motorycznych

Dostatecznie szybkie stwierdzenie przyczyn niepowodzeń szkolnych może stanowić realną szansę skutecznej pomocy uczniowi, która może przybrać m.in. następujące formy:
- umożliwienie uczniowi słabszemu nawiązanie kontaktu z uczniem osiągającym bardzo dobre wyniki w nauce danego przedmiotu,
- powierzanie uczniowi mającemu kłopoty i trudności pewnych obowiązków związanych z danym przedmiotem,
- włączanie uczniów słabych do zespołów wyrównawczych,
- systematyczna kontrola wykonywanych przez dziecko zadań,
- organizowanie pomocy dziecku: ustalanie planu pracy, mobilizowanie do samodzielności, do organizowania sobie pracy, wyrabianie odpowiedniego stosunku do nauki, wskazywanie alternatywnych metod uczenia się.
28. Dostosowanie procesu nauczania - uczenia się do rzeczywistych potrzeb i możliwości poznawczych i wykonawczych dzieci ( różnice indywidualny a realne możliwości stymulacji rozwoju).
29. Struktura procesu kształcenia i wychowania.
Proces wychowania składa się z 5 elementów:
1. ideał wychowania
2. Cele
3. Formy
4. Metody
5. środki
30. Kształcenie wielostronne.
Strategie kształcenia wielostronnego:
- Uczenie się przez przyswajanie (asocjacja) - metody podające, pamięć, są niezbędne do zrozumienia pojęć i problemów.
- Uczenie się przez odkrywanie (problemowe)
- Uczenie się przez przeżywanie (emocje) - wartości estetyczne, moralne, uniwersalne, zapewnić uczniom kontakt z wartościami.
- Uczenie się przez działanie (czynności, operacje) - postawa operacyjna, dziecko tworzy, działa, przekształca, konstruuje, metody praktyczne.

31. Cele kształcenia i wychowania.
CELE KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO WG W. OKONIA:
Strona rzeczowa:
- Opanowanie ogólnej wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie, technice i sztuce
- Ogólne przygotowanie do działalności praktycznej w świecie i jego przekształcenia
- Kształtowanie świadomości oraz opartych na niej postaw i naukowych przekonań.
Strona osobowościowa (podmiotowa)
- Ogólny rozwój sprawności umysłowej, zdolności poznawczych ze szczególnym uwzględnieniem myślenia oraz uzdolnień twórczych.
- Rozwój potrzeb kulturalnych, motywacji i zainteresowań poznawczych: społecznych, estetycznych i technicznych.
- Wdrażanie do samokształcenia i pracy nad sobą przez całe życie.
CELE WYCHOWANIA
a) wychowanie w aspekcie rozwojowym (biologicznym), czyli wspomaganie dzieci i młodzieży w ich rozwoju fizycznym i psychicznym;
b) wychowanie w aspekcie społecznym, które ma być czymś więcej niż tylko próbą przystosowania wychowanka do warunków i sytuacji, w jakich wypadnie mu żyć. Oczekuje się, iż będzie on naśladować konstruktywne wzory postępowania i przyswajać sobie system wartości i norm wysoko cenionych w społeczeństwie;
c) wychowanie w aspekcie kulturowym: w wychowaniu tym - oprócz bezpośredniego przekazywania dorobku kulturowego pokoleń - dużą wagę przywiązuje się do wyzwalania u wychowanków ciekawości i zainteresowania nim, a tym samym do samodzielnego jego poznawania;
d) wychowanie w aspekcie religijnym, które zakłada, że człowiek wymaga wsparcia także ze strony religii. Umożliwia ona odpowiedź na pytania natury egzystencjalnej, pomaga w chwilach rozczarowań, porażek, samotności.
32. Operacjonalizacja celów kształcenia wczesnoszkolnego.
Operacjonalizacja celów szczegółowych to formułowanie ich w postaci obserwowanych zmian i mierzalnych zachowań.
Cel operacyjny to jasno wyrażone zamierzone osiągnięcie ucznia.
W toku operacjonalizacji cel ogólny ulega: sprecyzowaniu, uszczegółowieniu, konkretyzacji, odarciu z otoczki emocjonalnej (literackości), upodmiotowieniu.
Cel operacyjny powinien być: odpowiedni, jednoznaczny, wykonalny, obserwowalny, mierzalny, upodmiotowiony, komunikatywny, określony czasem.

33. Metody kształcenia i wychowania (metody wspierania aktywności edukacyjnej dzieci, metody aktywizujące)
Metody wpierania aktywności edukacyjnej dzieci:
Metody informacyjne:
- M. wyjaśniania
- M. narracji (sposób żywy i barwny, akcje rozwijające się w czasie, może być ilustrowana)
- M. opisu
Metody heurystyczne(heurystyka - umiejętność wykrywania faktów i związków między nimi):
- M. problemowa
- M. dyskusji (wymiana myśli, jednoznaczne wypowiedzi, argumenty)
- M. dialogu

Metody aktywizujące wg Okonia
1)asymilacja wiedzy
2)samodzielnego do niej dochodzenia
3)waloryzacyjne( impresyjne i ekspresyjne)
4)praktyczne

Metody aktywizujące wg Cz. Kupisiewicza
1)słowne:
-pogadanka
-opowiadanie
-dyskusja
-wykład
-praca z książką
2)obserwacji:
-pokaz
-pomiar rzeczy i zjawisk
3)działalności praktycznej uczniów :
-zajęcia laboratoryjne
-zajęcia praktyczne

34. Organizacyjne formy aktywności dzieci.

Prace na rzecz klasy wykonywane przez uczniów:
- klasa - hodowle roślin, opieka nad nimi, utrzymywanie porządku i ładu zewnętrznego, dbanie o estetykę klasy, wzajemna pomoc,
- szkoła - udział w szkolnych uroczystościach, dbanie o wygląd korytarzy,
- pozaszkolne prace - odwiedziny u chorych kolegów, pomoc ptakom i zwierzętom zimą.
35. Integracja nauki szkolnej i domowej. Nowa jakość nauki domowej (indywidualizacja i przygotowanie do samokształcenia).
Praca domowa jest formą nauczania i uczenia się ściśle zespoloną z lekcją, którą kieruje nauczyciel pośrednio poprzez 4 ogniwa:
1. planowanie pracy domowej zintegrowanej z lekcją,
2. zadawanie ( wskazywanie, proponowanie) uczniom na lekcji zadań domowych przewidzianych do samodzielnego wykonywania po zajęciach lekcyjnych,
3. oceniające sprawdzanie ich realizacji ( wysiłków, wyników),
4. wykorzystywanie na lekcjach (najbliższych lub dalszych) rezultatów przygotowanej pracy domowej i odwrotnie (wykorzystywanie efektów lekcji w pracy domowej).

36. Tradycyjne i współczesne ujęcie zasad kształcenia i wychowania.
37. Środki dydaktyczne - ich rola i miejsce w inicjowaniu czynności uczenia się dzieci.

Do środków dydaktycznych zaliczamy: przedmioty, które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk itp., ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości.
Klasyfikacja środków dydaktycznych:
- Środki wzrokowe obejmujące naturalne przedmioty, maszyny, narzędzia, preparaty oraz modele, obrazy, wykresy, mapy, diagramy, podręczniki i teksty przedmiotowo- metodyczne
- Środki słuchowe pozwalające przekazywać dźwięk: magnetofon, gramofon, radio, instrumenty muzyczne i nagrania telewizyjne
- Środki wzrokowo- słuchowe (audiowizualne) łączące obraz z dźwiękiem: film dźwiękowy i nagrania telewizyjne wraz z projektorami i aparatami do odtwarzania filmów i nagrań telewizyjnych
- Środki częściowo automatyzujące proces nauczania i uczenia się: maszyny dydaktyczne, laboratoria językowe, dydaktyczne układy sygnalizacyjne, urządzenia interkomunikacyjne oraz komputery.
Wykorzystanie środków technicznych:
- Ułatwia realizację procesu uczenia się
- Przygotowuje do samodzielnego poszukiwania informacji
- Służy nie tylko poznaniu bieżącego tematu, ale wykorzystuje różne informacje ucznia, zdobyte na drodze własnej aktywności
- Wzmacnia motywację uczenia się.
Każdy podręcznik powinien:
- Ułatwiać zrozumienie przedmiotu
- Uwzględniać stopniowe trudności w materiale merytoryczny,, w rozwoju operacji umysłowych
- Bogacić język ucznia
- Zapewnić indywidualne tempo pracy
- Korelować z treściami innych podręczników i stwarzać w ten sposób możliwości całościowego uczenia się i poznania
- Zawierać syntezy i materiały do powtórzeń
- Być podzielony na mniejsze jednostki strukturalne, takie jak lekcje oraz jednostki treściowo- metodyczne.
38. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia. Ocenianie jako poznawanie ucznia.
Ocenianie może się dokonywać za pomocą obserwacji nauczyciela, nawet bez wystawiania pisemnych ocen czy uwag. Oceniane mogą być: prace pisemne ucznia, zadania domowe, oceniać może nauczyciel ustne lub pisemne formy odpowiedzi ucznia, odpytywanie indywidualne lub zbiorowe, np. w formie pogadanek, dyskusji, klasówek, kartkówek, sprawdzianów. Na ocenę ma wpływ kontekst społeczno - wychowawczy ucznia.
39. Modele oceniania.
MODEL TRADYCYJNO - LEGALISTYCZNY: Nauczyciel / wykładowca wystawia ocenę na podstawie odpytywania ustnego, sprawdzianów, pisemnych egzaminów, zaliczeń przedmiotowych. Tego typu model stosują między innymi: Polska - skala ocen 1 - 6; Holandia - skala ocen 1 - 10; Białoruś - skala ocen 1 - 10.
MODEL LITEROWO - OCENOWY: Stosowany jest w niektórych szkołach niemieckich i w większości amerykańskich. Polega na wystawieniu uczniowi dwóch ocen:
- jedną otrzymuje się za osiągnięcia:
- A - osiągnięcia wybitne
- B - bardzo dobre
- C - dobre
- D - przeciętne
- E - poniżej przeciętnej
- F - nie do przyjęcia
- drugą ocenia się wysiłek jaki został włożony w daną pracę:
- 3 - maksymalny
- 2 - częściowy
- 1 - sporadyczny
- 0 - żaden.

MODEL PUNKTOWY: Tutaj uczeń zdobywa różnorodne punkty za wiedzę i umiejętności, które są później przeliczane na stopnie bądź wyrażone w decyzji o zaliczeniu. Ten rodzaj modelu stosowany jest w USA.
Zasady zdobywania punktów:
- kryterium przedmiotu (im trudniejszy przedmiot tym za jego zaliczenie jest do zdobycia większa liczba punktów)
- kryterium wykładowców (większą liczbę punktów zdobywa się za zaliczenie przedmiotu, którego wykładowcą jest ceniony profesor)
- kryterium czasu (większą liczbą punktów nagradzane jest poświęcenie dodatkowego czasu, np. przygotowywanie się do zajęć w czytelni)
Niewątpliwymi zaletami tego systemu jest jego konkretność oraz wywoływanie w uczniach motywacji do nauki. Podstawową wadą jest fakt, że jeśli zdobyte punkty nie są przeliczane na ocenę a ich liczba decyduje jedynie o fakcie zaliczenie, powoduje to, iż najzdolniejsi uczniowie którzy mają pewność że osiągnęli minimalną ilość punktów gwarantującyą zaliczenie nie posiadają większych aspiracji do nauki.
MODEL ZERO-JEDYNKOWY
Popularny jest głównie w Hiszpanii, Francji, Niemczech i USA.
Najważniejszy tutaj jest próg wymagań ustalony przez nauczyciela. Jeśli kandydat przekroczył ten próg - dostaje 1 dzięki czemu zalicza przedmiot; jeśli nie - otrzymuje 0.
MODEL ALTERNATYWNY KLASYFIKACYJNY
Polega na tym, że uczeń w ciągu roku nie otrzymuje ocen, na koniec dostaje natomiast pismo od nauczyciela w którym opisane są wszystkie osiągnięcia i braki w wiedzy ucznia.
Zalety:
Bezstresowość
Swoboda
uczeń sam decyduje czy chce się uczyć
Wady:
możliwość lekceważenia nauki
brak systematyczności w nauce
czasochłonny dla nauczyciela.