Etiologia i stopnie upośledzenia umysłowego

Międzynarodowa Klasyfikacja Niepełnosprawności, która używa określenia upośledzenie inteligencji, definiuje termin następująco: upośledzenie oznacza "całkowitą utratę lub anomalię w sferze psychologicznej, anatomicznej lub fizjologicznej". Z kolei UNAPEI16 proponuje całkiem odmienną definicję niepełnosprawności: "osoba niepełnosprawna intelektualnie, bez względu na rodzaj upośledzenia, jest przede wszystkim osobą. Osobą zwykłą, ponieważ ma takie same prawa i obowiązki jak wszyscy. Jest też osobą niezwykłą, ponieważ ponadto, co obowiązuje wszystkich, ma ona jeszcze swoje prawa, wynikające z jej niepełnosprawności, która powinna być rekompensowana".Z kolei Wald określa upośledzenie umysłowe, jako "stan charakteryzujący się istotnie niższym od przeciętnego ogólnym poziomem funkcjonowania intelektualnego i zaburzeniami w zakresie dojrzewania, uczenia się i (lub) przystosowania społecznego."

Dzięki naukowemu skategoryzowaniu osób niepełnosprawnych umysłowo, powstały liczne badania, które przyczynił się do odkrycia czynników, wpływających na powstanie owej niepełnosprawności. Stąd też ogólne przyczyny upośledzenia możemy podzielić na pierwotne, wywołane przez czynniki genetyczne oraz wtórne, wywołane przez uszkodzenia kory mózgowej. Etiologia upośledzeń umysłowych zakłada cztery grupy czynników, które są przyczyną obniżenia sprawności psychicznej:

I grupa czynników działających przed poczęciem dziecka:

1. wpływ patologicznych genów strukturalnych, np. stwardnienie guzowate;
2. zaburzenia metaboliczne - określony gen wytwarza lub nie wytwarza enzymów, co niszczy organizm, np. fenyloketonuria;
3. wady chromosomalne, np. zespół Downa

II grupa czynników działających w okresie rozwoju płodowego:

- leki przyjmowane przez matkę, choroby wirusowe, warunki psychofizyczne matki, prześwietlenia RTG, urazy mechaniczne płodu,

III grupa czynników związanych z aktem porodowym:

* mechaniczne urazy płodu,
* niedotlenienie płodu,

IV grupa czynników działających po urodzeniu się dziecka:

* choroby zakaźne, zapalenie opon mózgowych i mózgu, zatrucia chemiczne.

Iloraz inteligencji mierzy się porównując wiek testowy z wiekiem kalendarzowym, przy czym wynik mnoży się przez sto (w najczęściej używanym teście Wechslera). Tak oto na podstawie ilorazu inteligencji rozpoznaje się następujące stopnie upośledzenia umysłowego:

1. Osoby upośledzone umysłowo w stopniu lekkim:

* iloraz inteligencji w przedziale 52-67; osoby te charakteryzują się zaburzeniami pamięci, spostrzegania, myślenia abstrakcyjnego, występują także dysproporcje w budowie

2. Osoby upośledzone umysłowo w stopniu umiarkowanym:

* iloraz inteligencji w przedziale 36-51; osoby te są w stanie opanować tylko umiejętność pisania i czytania

3. Osoby upośledzone w stopniu znacznym:

* iloraz inteligencji w przedziale 20-35; upośledzenie myślenia jest głęboko posunięte, osoby te mogą nauczyć się tylko wykonywania podstawowych czynności,

4. Osoby upośledzone w stopniu głębokim:

* iloraz inteligencji w przedziale 0-24; osoby te potrafią nauczyć się tylko pojedynczych czynności, a osoby z ilorazem inteligencji równym 0 nie reagują na żadne bodźce.

Literatura
Powyższy materiał to fragment pracy dyplomowej mojego autorstwa na podstawie tekstów źródłowych