Autyzm i zespół Aspergera jest zaburzeniem wieloczynnikowym. Każde dziecko jest inne, a dzieci ze spectrum wymagają od środowiska szkolnego bardzo indywidualnego spojrzenia. Uczniowie mogą kształcić się w szkole specjalnej, klasach integracyjnych lub placówkach ogólnodostępnych. Rodzice dzieci zazwyczaj wybierają szkołę na podstawie opinii specjalistów i po zaznajomieniu się ze wybraną placówką. Niekiedy ten wybór pada na szkoły, które znajdują się poza miejscem zamieszkania rodziny. Opiekunowie często szukają placówki, która będzie miała małe oddziały, i w której pracować będą specjaliści, znający specyfikację funkcjonowania uczniów ze spectrum autyzmu.
Szkoła, dysponując orzeczeniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych ze względu na autyzm lub ZA, musi przeprowadzić dla ucznia diagnozę jego funkcjonowania w oparciu o obserwację, jak również w oparciu o informacje pozyskane od rodziców, nauczycieli oraz specjalistów pracujących z dzieckiem. Wszystko to ma za zadanie na pełną diagnozę dziecka, aby móc zapewnić mu profesjonalne wsparcie i prawidłowo skonstruować indywidualny program edukacyjno-terapeutycznym (IPET). Program ten zawiera między innymi mocne i słabe strony ucznia, jego zainteresowania i uzdolnienia, jak również wskazuje na ograniczenia wynikające z zaburzeń ogólnorozwojowych. Poprawnie skonstruowany program, który podlega ewaluacji i modyfikacji - jeśli zachodzi ku temu taka potrzeba - pozwala na dostosowanie metod i technik pracy z dzieckiem, tak aby umożliwić mu uzyskanie sukcesu szkolnego, jak i pozwolić mu na lepsze funkcjonowanie społeczne.[1]
Wszystkim tym zajmuje się specjalnie powołany zespół do spraw pomocy spraw pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole, który ma za zadanie skonstruować przy wsparciu ze strony rodziców program pracy dla każdego dziecka z orzeczonym kształceniem specjalnym ze względu na zaburzenia ze spectrum autyzmu. W skład zespołu wchodzi wychowawca dziecka, nauczyciele, specjaliści pracujący z uczniem. Na spotkanie zaprasza się rodziców lub opiekunów dziecka, można też poprosić o obecność specjalistów z zewnątrz, którzy pracują z dzieckiem.
Organizacja zajęć szkolnych dla dzieci ze spectrum powinna uwzględniać ograniczenia, które wynikając ze specyfiki zaburzeń dzieci.. Należy spojrzeć na ucznia z perspektywy autyzmu i mieć na uwadze przeszkody związane z kompetencjami komunikacyjnymi oraz społecznymi i ograniczeniami sensorycznymi wraz z zaburzonym postrzeganiem, jak również z przetwarzaniem emocji. Nauczanie wymaga indywidualnego podejścia do każdego ucznia z takim zaburzeniem, dlatego też tak ważne jest zatrudnienie w placówce nauczyciela współorganizującego proces kształcenia specjalnego. Nauczyciel ten wspiera aktywność ucznia w szkole, a także pomaga innym nauczycielom w zrozumieniu świata dziecka oraz ograniczeń wynikających ze spectrum. Należy pamiętać, że zachowania ucznia, które są trudne nie wynikają z jego krnąbrności. Mogą być wynikiem niezrozumienia emocji czy sytuacji. Dla niektórych dzieci ze spectrum szkoła może być miejscem nieprzewidywalnym, wywołującym lęk i poczucie zagubienia. To wpływa na ich zachowanie i występowanie sytuacji agresywnych oraz autoagresywnych. Niektórzy uczniowie będą wymagali napisania specjalnych programów adaptacyjnych, które pozwolą im lepiej odnaleźć się w środowisku szkolnym.[2]
Praca z dzieckiem z autyzmem czy też zespołem Aspergera wymaga od nauczycieli specjalistycznej wiedzy oraz dużej wytrwałości. Potrzebna też jest empatia i wewnętrzna siła by pomimo zachowań trudnych, które nieraz mogą wystąpić, pomóc im w pełni wzrastać na miarę ich indywidualnych możliwości i uzyskać sukces szkolny oraz społeczny.
Przepisy:
[1] Skawina B., Edukacja uczniów ze spektrum autyzmu. Wybrane aspekty., Nová sociálna edukácia človeka VIIMedzinárodná interdisciplinárna vedecká konferencia, Preńov, 6. 11. 2018, str. 280, https://www.pulib.sk/web/kniznica/elpub/dokument/Husar8/subor/Skawina.pdf na dzień 03.05. 2020 r.
[2] Tamże , str. 280-284